انواع آبپاش بارانی کدامند؟ معرفی آبپاش های کشاورزی

ابپاش‌های کشاورزی از جمله تجهیزات سیستم‎‌های آبیاری بارانی هستند که آب را از لوله‌های انتقال آب گرفته و تحت یک فشار کاری خاص، به صورت یکنواخت بر سطح محصول و خاک می‌پاشند. شاید مهم‌ترین بخش در سیستم آبیاری بارانی آبپاش‌ها باشند. آبپاش‌ها در فواصل مشخص و با الگوهای از پیش تعیین شده، نصب شده و عملیات آبیاری را انجام می‌دهند. از آنجایی که پاشش آب توسط آبپاش‌ها به شکل قطرات باران است، این روش به آبیاری بارانی معروف بوده و الگوی پاشش برگرفته از الگوی بارش باران است.

فشار کاری آبپاش

آبپاش‌ها فقط در فشار عملیاتی مجاز تعیین شده توسط سازنده‌های آن‌‌ها می‌توانند به بهترین شکل عملیات پاشش را انجام دهند. مشکلات شایعی از قبیل: برهم ریختن یکنواختی پاشش، افزایش و یا کاهش سرعت چرخش، عدم چرخش، استهلاک بالا و… نتیجه نبود فشار کاری مجاز سیستم می‌باشند.

دبی آبپاش یا میزان کارکرد

حجم آبی که در یک بازه زمانی مشخص به زمین تحویل داده می‌شود اصطلاحا دبی آبپاش یا میزان کارکرد آبپاش‌ نامیده می‌شود. میزان کارکرد عموما بر حسب میلی‌متر بر ساعت و یا متر مکعب بر ساعت سنجیده ‌می‌شود. این میزان کارکرد به ابعاد آبپاش، اندازه نازل، فشار کاری سیستم، تعداد آبپاش‌های بکارگرفته شده در سیستم و… بستگی دارد. در هنگام خرید حتما به این نکته توجه کنید که نرخ بارش آبپاش باید از نرخ نفوذ آب در خاک کمتر باشد، در غیر این‌صورت امکان ایجاد روان‌آب بر روی سطح زمین کشاورزی وجود دارد.

دبی خروجی آبپاش چیست؟

الگوی خیس‌کنندگی آبپاش

به طور معمول ناحیه خیس شده توسط ابپاش ها به شکل دایره می‌باشد (از نگاه بالا). برای رسیدن به بالاترین سطح از یکنواختی و هم‌پوشانی، آبپاش‌ها را با الگوهای مشخصی بر روی زمین کشاورزی نصب می‌کنند. به همین منظور استاندارد 65 درصد برای فاصله بین آّبپاش‌ها تعیین و توصیه می‌شود. مسئله یکنواختی پاشش آبپاش‌ها تحت تاثیر موارد بسیار زیادی است، اما فشار کاری سیستم و سرعت باد شاید مهم‌ترین مواردی هستند که می‌توانند این یکنواختی را دچار مشکل کنند. در برخی موارد یک باد ملایم می‌تواند الگوی پاشش آبپاش‌ را برهم ریزد. در چنین مواقعی فاصله آبپاش‌ها نزدیک‌تر محاسبه شده تا اثرات باد را خنثی نمایند.

اندازه قطرات خروجی از آبپاش‌

از نازل آبپاش در حین کار ذراتی به اندازه 0/5 تا 4 میلی‌متر خارج می‌شود. قطرات ریزتر نزدیک به آبپاش بوده و قطرات درشت‌تر در اطراف شعاع پاشش قرار می‌گیرند. قطرات بزرگ‌تر می‌توانند به برخی از محصـولات و خاک آسیب وارد کنند بنابراین اگر محصول شما در مقابل قطرات بزرگ آسیب‌پذیر است توصیه می‌کنیم تا از آبپاش‌های سایز کوچک استفاده نمایید. اندازه نازل و فشار کاری سیستم در اندازه قطرات خارج شده از آبپاش بسیار تاثیر‌گذار هستند. هنگامی که فشار کاری سیستم پایین باشد، به دلیل از بین رفتن حالت جت آب در آبپاش‌ها، قطرات بزرگتری از آبپاش خارج می‌شوند. بنابراین دقت کنید تا قبل از خرید آبپاش، فشار کاری آبپاش را با فشار کاری سیستم خود مطابقت دهید.

راهنمای خرید آبپاش مناسب

انتخاب و خرید بهترین آبپاش بارانی برای سیستم آبیاری و زمین کشاورزی یکی از مولفه‌های مهم رسیدن به اهداف برنامه‌‌ریزی آبیاری است. با توجه به تنوع قیمت انواع آبپاش های آبیاری بارانی در بازار، نیاز است تا در خرید آنها توجه لازم را داشته باشید. از این‌ رو توصیه می‌کنیم هنگام خرید آبپاش به مواردی که در ذیل اشاره شده دقت داشته تا علاوه بر رسیدن به آبیاری یکنواخت، فصل کشاورزی خود را با خیال آسوده به پایان برسانید. این ‌در حالی است که با وجود تولید‌کننده‌های مختلف در بازار که عموما مجوز و تخصص کافی برای تولید این محصولات را ندارند، رسیدن به یک انتخاب درست شاید کمی سخت و پیچیده باشد.

موارد مختلفی در انتخاب آبپاش‌ها دخیل هستند که در جدول زیر به آن‌ها اشاره شده است.

انواع آبپاش‌ آبیاری بارانی

در یک طبقه‌بندی کلی، آبپاش‌ها بر مبنای اندازه و دبی خروجی به سه گروه تقسیم‌بندی می‌شوند.

• آبپاش کم فشار یا کوچک – شعاع پاشش کمتر از 13 متر
• آبپاش‌های متوسط – شعاع پاشش بین 13 تا 25 متر
• آبپاش‌های فشار بالا یا گان – شعاع پاشش بیش از 25 متر

1- آبپاش‌های کم‌فشار یا کوچک

آبپاش‌های کم فشار یا کوچک (Impact) یکی از رایج‌ترین انواع آبپاش بارانی است که در طرح‌ها و مدل‌های مختلفی طراحی، ساخته و به بازار عرضه می‌شوند. این آبپاش‌ها عموما پلیمری بوده و با فشار آب به چرخش در ‌می‌آیند و روش کار آن‌ها به صورت ضربه‌ای یا چرخشی است. الگو و شکل پاشش دایره‌ای بوده و در دو مدل تمام دور و یا تنظیمی در بازار موجود می‌باشند.

مزایای استفاده از آبپاش‌های کم فشار

• به دلیل ابعاد کوچک، این آبپاش‌ها به راحتی به مناطق مختلف زمین دسترسی دارند.
• هزینه خرید این آبپاش‌ها به نسبت مدل‌های دیگر آبپاش‌ها بسیار پایین‌تر است.
• به دلیل ثابت بودن این آبپاش‌ها در سیستم آبیاری نیروی کار کمتری به نسبت سایر آبپاش‌ها نیاز دارند.
• قطرات خارج شده از این آبپاش‌ها ریزتر بوده و آسیب به محصول و زمین در مواردی که محصولات حساس‌ هستند کمتر می‌باشد.

معایب استفاده از آبپاش‌های کم فشار

• فشار کاری این آبپاش‌ها پایین بوده و قابلیت استفاده برای تمامی محصولات را ندارند.
• در برخی از مدل‌ها امکان تعمیر وجود ندراد.
• در مقابل ضربه و آسیب به نسبت مدل‌های آلومینیومی و برنجی ضعیف‌تر هستند.

ویژگی‌های آبپاش پلیمری ویسپار

2- آبپاش‌های متوسط

این گروه از آبپاش‌ها دارای بیشترین کاربرد در زمین‌های کشاورزی بوده و در بین کشاورزان بسیار محبوب‌اند. این آبپاش‌ها علاوه بر برطرف کردن مشکلات و معایب آبپاش‌های کم فشار و پرفشار کارایی بهتری نسبت به دو دسته دیگر دارند. آبپاش‌های متوسط عموما دارای ورودی ½ 1 و یا 1 اینچ، شعاع پاشش 15 تا 25 متر و یکنواختی پاشش بیش از 88 درصد هستند. این محصولات غالبا آلومینیومی و یا برنجی بوده و در موارد خیلی خاص به شکل پلیمری نیز طراحی و ساخته می‌شوند. قابلیت تعویض نازل و تعداد نازل‌ها، یک ویژگی منحصر‌ به فرد محسوب شده که شاهد عرضه این آبپاش‌ها در اندازه نازل‌های 6، 7، 8 و 10 میلی‎متری هستیم. آبپاش‌های سایز متوسط در مدل‌های تمام‌دور، تنظیمی، دو نازله و سه نازله تولید می‌شوند. به هنگام خرید دقت کنید که حتما به سراغ فروشگاه‌های مجاز عرضه محصولات معتبر رفته و مواردی از قبیل: نشان استاندارد، تاییدیه معاونت آب و خاک، گارنتی محصول و… را از فروشنده درخواست کنید.

معرفی انواع آبپاش بارانی

مزایای استفاده از آبپاش‌های متوسط

• یکنواختی پاشش مناسب
• سهولت در استفاده
• دوام و مقاومت بالا
• تامین سریع
• سهولت دسترسی به قطعات و لوازم جانبی
• سهولت دسترسی به مراکز مجاز تعمیرات
• قابلیت کالیبره کردن اندازه قطرات برای خاک‌های متفاوت
• کاهش مدت زمان آبیاری و صرفه جویی در مصرف انرژی نسبت به آبپاش‌های پلیمری

معایب آبپاش‌های سایز متوسط

• نیاز به تخصص برای تعمیرات
• آبیاری نامناسب حین وزش باد
• مقاومت پایین در برابر ضربه
• وجود برندهای متفرقه در بازار

ویژگی‌های آبپاش SR30 ویسپار

ویژگی‌های آبپاش آلومینیومی ویسپار

3- آبپاش‌های بزرگ یا گان

آبپاش‌های گان یا تفنگی یکی از تجهیزات آبیاری بارانی با عملکرد بالا هستند که آب را با فشار و شدت بالا پرتاب می‌کنند. عموما قطر نازل این آبپاش‌ها بین 10 تا 30 میلی‌متر بوده و شعاع خیس‌کنندگی حدودا 30 تا 60 متر می‌باشند. در این روش از آبیاری بارانی، آبپاش‌ها به چند نقطه از زمین کشاورزی منتقل شده و با فشار زیاد آب را به زمین تحویل می‌دهد. این آبپاش‌ها بیشتر با مکانیزم دنده‌ای و گیربکشی ساخته می‌شوند اما در برخی از موارد مدل‌های ضربه‌ای نیز مشاهده شده است.

آبپاش گان (تفنگی)

مزایای آبپاش‌های تفنگی

• جهت آبیاری مزارع بزرگ با یکبار آبیاری
• سیستم قابل حمل کارآمد
• مقاومت و دوام بالاتر نسبت به آبپاش‌های کوچک
• یکنواختی بالا و قابلیت تنظیم اندازه قطرات برای خاک‌های متفاوت
• کاهش مدت زمان آبیاری و صرفه جویی در مصرف انرژی
• توزیع سریع کود مایع در وسعت بسیار زیاد در مدت زمان کم
• امکان استفاده از جت‌شکن‌ها برای تنظیم حجم آب و اندازه قطرات آب خروجی
• قابلیت تعویض نازل‌ها و متناسب‌سازی آن با زمین کشاورزی

معایب آبپاش‌های تفنگی

• ابعاد بزرگ و وزن بسیار زیاد
• هزینه اولیه بالا
• نیاز به تخصصی برای تعمیر آبپاش
• سرعت باد ممکن است یکنواختی پاشش را از بین ببرد.

*نکته: در سیستم‌های آبیاری بارانی فشار آب سبب لرزش و انحراف آبپاش از حالت عمودی می‌شود. این موضوع علاوه بر استهلاک آبپاش سبب شکستگی و آسیب به رزوه رایزر و یا شیر خودکار می‌شود. این مشکل سیستم را از حالت آببند خارج کرده و باعث هدر رفت آب می‌شود. ویدیو آموزشی چرا باید از 3 پایه آبپاش استفاده کنیم؟ اطلاعات مفیدی را در این زمینه در اختیارتان قرار می‌دهد.

محاسبه فاصله آبپاش‌ها در سیستم بارانی

یکی از مهمترین عواملی که در طراحی و اجرای سیستم‌های آبیاری بارانی مطرح می‌شود محاسبه فاصله آبپاش‌ها و تعداد آنهاست. این موضوع نه تنها بر یکنواختی پاشش و افزایش راندمان آبیاری تاثیرگذار است بلکه در نهایت تاثیر مستقیمی بر هزینه‌های سیستم دارد. 3 مورد مهم در تعیین فاصله آبپاش‌‌ها در نظر گرفته می‌شود: شعاع پاشش آبپاش، آرایش آبپاش و سرعت باد منطقه.

تعیین فاصله آبپاش به طور کامل در یک ویدیو آموزشی آموزش داده شده است که توصیه می‌شود قبل از اقدام به خرید حتما ملاحظه نمایید.