دریپرها یا قطره چکان‌ها به نازل‌هایی گفته می‌شود که در انتهای سیستم آبیاری، آب را به گیاه می‌رسانند. اصلی‌ترین قسمت یک سیستم آبیاری قطره‌ای، دریپرها هستند که امروزه در مدل‌های مختلفی طراحی و برای مصارف متنوع استفاده می‌شوند. وظیفه دریپر یا قطره چکان‌ها انتقال مقدار مشخصی آب و مواد مغذی، از خطوط آبیاری به ریشه گیاه است. یک سیستم آبیاری قطره‌ای ممکن است دارای صدها یا هزاران قطره چکان باشد که این دریپرها باید با دوام، مقاوم در برابر گرفتگی و دارای مقدار آبدهی مشابهی باشند. در یک سیستم آبیاری قطره‌ای سرعت جریان و فشار آب و همچنین فاصله دریپرها در تعیین الگوی آبیاری و جلوگیری از به وجود آمدن روان آب و غرق آبی شدن بسیار مهم است.
با ویسپار همراه باشید تا به بررسی انواع قطره‌چکان و نحوه عملکرد آنها بپردازیم.
انواع دریپرها در آبیاری قطره ای
افرادی که قصد اجرای سیستم آبیاری قطره‌ای دارند، می‌توانند با توجه به نیاز آبیاری زمین کشاورزی و یا باغ خود، از انواع مختلفی از دریپرها استفاده نمایند. با دانستن تفاوت در انواع دریپرها، کاربران می‌توانند به راحتی دریپر مورد نیاز خود را انتخاب نمایند.
قطره چکان‌ها یا دریپرها را در یک تقسیم بندی کلی می‌شود به دو دسته اصلی تقسیم کرد:
- قطره‌چکان‌های آنلاین (Online Drip Emitters)
- لوله‌های قطره چکان دار (دریپرهای اینلاین Inline Drip Emitters)
قطره چکان آنلاین
لوله قطره چکان دار
قطره‌چکان‌های آنلاین
قطره‌چکان‌های آنلاین، برخط و یا خارج لوله‌ای، قطره چکان‌هایی هستند که به صورت جداگانه از لوله‌های لترال قرار دارند و برای استفاده بر روی لوله‌های آبیاری نصب می‌شوند. از این قطره چکان‌ها برای آبیاری قطره ای درختان و گیاهان استفاده می‌شود. مزیت اصلی این نوع قطره‌چکان‌ها این است که بنا به نیاز آبی و موقعیت گیاه، می‌توانیم هر تعداد از این قطره چکان‌ها را در فواصل دلخواه بر روی لوله آبیاری نصب کنیم.
چند نوع قطره چکان آنلاین داریم؟
این نوع قطره چکان‌ها به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول قطره چکانهای جبران کننده فشار (Pressure Compensating) یا خودتنظیم و دسته دوم قطره چکانهای ساده یا قطره‌چکان‌هایی که دارای سیستم جبران کننده فشار نیستند. می‌توان گفت تفاوت دسته اول و دوم در اتوماتیک و دستی بودن تنظیم دبی خروجی آنهاست. از معروفترین انواع دریپرهای آنلاین می‌شود به قطره چکانهای تنظیمی و قطره چکان PC، بابلرها، آبپاش‌های کوچک و قطره چکانهای افشانه‌ای اشاره کرد.
قطره چکان های خود تنظیم شونده یا جبران کننده فشار ( PC Dripper)
قطره چکانهای جبران کننده فشار طوری طراحی شده‌اند که با تغییرات فشار جریان ورودی آب، به طور خودکار دبی خروجی را ثابت نگه می‌دارند. این محصول به نام قطره چکان دبی ثابت نیز شناخته می‌شود. در داخل این قطره چکان‌ها از یک ماده انعطاف پذیر به نام سیلیکون استفاده شده که وظیفه تنظیم فشار آب و یکنواخت کردن خروجی را به عهده دارد. در حقیقت تغییرات فشار با استفاده از این دیافراگم سیلیکونی کنترل می‌شود. استفاده از قطره چکانهای جبران کننده فشار باعث یکنواختی آبیاری اراضی شده و کمبود فشار در بخش‌های مختلف را جبران می‌کند.
استفاده از دیافراگم سیلیکونی در قطره چکان خود تنظیم
قطره چکانهای خود تنظیم در دبی‌های مشخص و از قبل تعیین شده‌ای کار می‌کنند. برای مثال یک قطره چکان 4 لیتر بر ساعت، فقط 4 لیتر در هر ساعت آب از خودش عبور می‌دهد و با تغییرات فشار ورودی، تغییری در جریان خروجی ایجاد نمی‌شود. البته در شرایطی که فشار کاری قطره‌چکان کمتر از فشار کاری باشد که تولیدکننده برای آن در نظر گرفته است، قطره‌چکان کار نمی‌کند. برای رفع این مشکل باید فشار ورودی را افزایش دهید.
این نوع از قطره‌چکان‌ها دارای دو نوع دریپرهای پرسی و دریپرهای بازشونده هستند. مزیت دریپرهای بازشونده نسبت به دریپرهای پرسی قابلیت بازشوندگی و بازرسی دوره‌ای این قطره چکان‌ها است. عمل بازرسی قطره‌چکان‌ها حتی در شرایطی که سیستم در حال فعالیت است نیز امکان‌پذیر است.
قطره چکان پرسی
قطره چکانهای تنظیمی (non-PC Dripper)
قطره‌چکان‌های تنظیمی یا پیچی نسبت به قطره‌چکان‌های جبران کننده فشار دارای ساختاری ساده‌تری است. در این نوع قطره‌چکان شما می‌توانید دبی خروجی را دستی، با استفاده از پیچی که روی آن قرار دارد تنظیم نمایید. از قابلیت‌های این قطره‌چکان‌ها تنظیم دستی دبی خروجی از 0 تا 60 لیتر بر ساعت می‌باشد. از دیگر مزایای این قطره‌چکان می‌توان به قیمت مناسب آنها اشاره کرد. همچنین زمانی که درختان و گیاهان مختلف، نیازهای آبی متفاوتی داشته باشند می‌توان از این قطره‌چکان‌ها استفاده نمود.
قطره چکان تنظیم شونده
لوله‌های قطره چکان دار
در لوله‌های قطره‌چکان‌‌دار یا قطره‌چکان‌های داخل لوله‌ای، کارخانه‌ی سازنده قطره‌چکان‌ها را در فواصل مساوی داخل لوله‌های لترال قرار می‌دهد. به طور مثال قطره‌چکان‌ها در فواصل 30 سانتی‌متری داخل لوله قرار دارند. قطره چکانهای در خط نیز مانند قطره چکانهای بر خط دارای دو نوع ساده و خود تنظیم شونده هستند.
- دارای قطره چکانهای خود تنظیم شونده یا جبران کننده فشار ( PC Dripper)
- دارای قطره چکان ساده (non-PC Dripper)
در لوله‌های قطره‌چکان‌‌دار ساده که جبران کننده فشار نیستند، طراحی به صورتی انجام شده که سرعت جریان خروجی بر مبنای فشار کاری باشد. این به معنای اینست که هر چه فشار آب بالاتر باشد، دبی خروجی هم بالاتر می‌رود. در طراحی و نصب این نوع قطره چکان‌ها باید به این نکته توجه کنیم که سرعت جریان خروجی از دریپرها به قطر لوله، فاصله قطره چکان‌ها، شرایط زمین، ارتفاع و شیب بستگی دارد.
اما در لوله‌هایی که دارای قطره‌چکان جبران کننده فشار هستند، تا زمانی که فشار آب در محدوده مجاز کاری باشد، دبی جریان خروجی ثابت است. دیافراگم تعبیه شده داخل این قطره چکان‌ها طوری طراحی شده است که جریان را ثابت نگه می‌دارد. این دریپرها دارای مکانیسم خودشویندگی هستند و از ایجاد گرفتگی جلوگیری می‌کنند. از نوع خاصی از این لوله‌ها در آبیاری زیر سطحی نیز استفاده می‌شود. لوله‌هایی که در سیستم آبیاری قطره ای زیر سطحی استفاده می‌شوند دارای تکنولوژی متفاوتی نسبت به لوله‌های دریپردار در سیستم روسطحی هستند.
در این ویدیو که توسط شرکت ریوولیس در تاکستان‌های ایتالیا اجرا شده است، نحوه نصب و جاگذاری لوله‌های آبیاری دریپردار را در داخل زمین نمایش می‌دهد.
نوار آبیاری قطره‌ای (نوار تیپ)
نوار آبیاری قطره ای یا نوار تیپ، لوله‌ای با دیواره نازک است که برای آبیاری قطره‌ای استفاده می‌شود. این نوارها معمولا از جنس پلی‌اتیلن ساخته شده و دارای ضخامت 4 الی 25 میلیمتر (0.1-0.6 mm) می‌باشند. این نوارها ساختار ساده‌ای دارند و جریان آب از نازل‌هایی که بر روی نوار آبیاری وجود دارد خارج می‌شود. فاصله معمول بین این نازل‌ها بین 15 – 60 سانتی‌متر می‌باشد. نوار تیپ به دو دسته کلی درزدار (بغل دوخت) و پلاک دار طبقه‌بندی می‌شود. نوار آبیاری پلاک دار در مقایسه با مدل‌های درز دار، از یکنواختی آبدهی بهتری برخوردار است که باعث ایجاد رطوبت مناسب برای آبیاری گیاه می‌شود.
نوارهای آبیاری ضخیمتر همان لوله‌های قطره چکان‌دار هستند که در بالا به آنها اشاره شد و معمولا برای مصارف دائمی هستند، در حالی که از نوارهای آبیاری نازکتر، یکبار استفاده شده و بعد از مصرف دور انداخته می‌شوند.
آبیاری قطره ای با استفاده از نوار تیپ
چگونه قطره چکان مناسب را انتخاب کنم؟
اکنون تا حدود زیادی با قطره‌چکان‌ها آشنا شده‌اید، اما شاید هنوز برای انتخاب قطره چکان مناسب مطمئن نباشید. در ابتدای کار ممکن است سوالاتی برایتان مطرح شود. برای چه جایی می‌خواهید دریپر را استفاده نمایید؟ اگر فضایی که می‌خواهید آنرا آبیاری نمایید باغچه یا تراس خانه‌تان است، شاید برای شما فرق چندانی نداشته باشد که کدام دریپر را انتخاب می‌کنید. اما اگر قصد دارید باغ، زمین کشاورزی و یا گلخانه بزرگی را زیر پوشش آبیاری قطره ای ببرید، باید به هزینه‌ها و انتخاب قطره چکان مناسب دقت نمایید. در ادامه، چند نکته کلیدی آورده شده است که به شما در انتخاب قطره‌چکان مناسب کمک خواهد کرد.
اول اینکه قطره چکان آنلاین یا بر خط انتخاب نمایید و یا لوله قطره چکان دار؟
جواب این سوال بر می‌گردد به فواصل کشت گیاه زراعی و یا درخت‌های باغ شما! اگر گیاهان شما در فواصل خیلی نزدیک به هم کاشته شده‌اند و یا اگر فواصل گیاهان شما منظم و هم اندازه و بیشتر از یک متر نیستند، شما می‌تونید از لوله‌های دریپردار استفاده کنید.
از نوار آبیاری تیپ چه زمانی استفاده کنم؟
نوار تیپ، جهت آبیاری قطره‌ای مزارع با گیاهان ردیفی و متراکم نظیر انواع صیفی جات و سبزیجات و کشت گلخانه‌ای مناسب می‌باشد. از این نوارها برای آبیاری گیاهانی مانند گوجه فرنگی، هندوانه، بادمجان ، ذرت، سیب‌زمینی و … استفاده می‌شود. استفاده از انواع نوارهای تیپ پلاک دار با توجه به عدم نیاز به تسطیح مزرعه، افزایش راندمان آبیاری و جلوگیری از رشد علف‌های هرز، کمک قابل توجهی به بهتر شدن کیفیت کشاورزی می‌کند. فقط دقت کنید که این نوارها یکبار مصرف بوده و بعد از استفاده در فصل آبیاری دور انداخته می‌شود.
گرفتگی قطره چکان‌ها
یکی از مهم‌ترین مشکلات سیستم آبیاری قطره ای گرفتگی قطره چکان‌هاست. متاسفانه لوله‌ها و قطره چکان‌هایی که در آبیاری قطره‌ای استفاده می‌شوند به وسیله مواد معدنی، املاح، ذرات معلق در آب و یا مواد آلی دچار گرفتگی می‌شوند. لذا استفاده از سیستم فیلتراسیون مناسب برای آبیاری قطره ای، امری واجب و حیاتی است. در شرایطی که قطره‌چکان‌ها دچار گرفتگی شوند، این گرفتگی بر کیفیت و یکنواختی آبیاری تاثیر زیادی گذاشته و اگر به این مساله توجه نشود، باعث کاهش عملکرد سیستم آبیاری گردد. با توجه به نوع گرفتگی‌ها، راه‌های مختلفی برای رفع آنها وجود دارد که در ویدیو نحوه برطرف کردن گرفتگی سیستم آبیاری قطره ای در بخش آموزش آبیاری وبسایت ویسپار به تفصیل توضیح داده شده است.
چرا دریپرهای آنلاین؟
در صورتی که فواصل گیاهانی که قرار است آبیاری نمایید، منظم نیستند و یا فواصل بین گیاهان شما بیشتر از یک متر است، با توجه به محدودیت فواصل دریپرها در لوله‌های قطره چکان دار و نوارهای آبیاری، بهتر است از قطره‌چکان‌های آنلاین یا برخط استفاده نمایید. همچنین در جایی که نیاز آبیاری گیاه زیاد است و توسط نازل‌های لوله قطره چکان دار تامین نمی‌شود، زیرا در این حالت می‌توانید به فراخور نیازتان، تعداد بیشتری قطره‌چکان نزدیک گیاه یا درختان روی لوله لترال نصب کنید. در صورت استفاده از دریپرهای آنلاین، هر جایی که مد نظرتان باشد می‌توانید از تعداد بیشتر و یا کمتری قطره چکان استفاده نمایید و در نتیجه از هدر رفت آب جلوگیری نمایید.
حالا که نوع قطره چکان را انتخاب نمودید، باید تصمیم بگیرید که قطره چکان خود تنظیم شونده انتخاب نمایید و یا تنظیمی؟
چه زمانی قطره چکان خود تنظیم یا جبران کننده فشار انتخاب کنم؟
استفاده از قطره چکان های خودتنظیم شونده (PC) و یا لوله‌های دریپردار خودتنظیم شونده زمانی که یکنواختی فشار در لوله‌های آبیاری وجود ندارد، اهمیت زیادی پیدا می‌کند. دلیل اصلی استفاده از قطره چکان های خودتنظیم، تامین یکنواختی فشار در سیستم آبیاری و یکنواختی آبیاری است و این افت فشار معمولا در شرایط زیر رخ می‌دهد:
- اگر منطقه‌ای که قصد دارید در آن از آبیاری قطره ای استفاده نمایید، دارای زمین‌های ناهموار و اختلاف ارتفاع زیادی باشد. برای مثال در تپه‌ها و یا مناطق شیب‌دار…
- اگر در سیستم آبیاری قطره ای، لوله و لترال‌های مورد استفاده دارای طول زیادی باشد.
به طور کلی قطره چکان های خودتنظیم شونده یا دبی ثابت دارای کیفیت بالاتری نسبت به قطره‌چکان‌های تنظیمی می‌باشند. بنابراین اگر سرمایه‌ی مناسبی برای اجرای سیستم قطره‌ای دارید، شک نکنید و حتما کیفیت را در دستور کار خودتان قرار دهید. از قطره چکان های خودتنظیم استفاده نمایید که دقیق‌تر و بدون دردسر هستند.
چرا قطره‌چکان پیچی یا تنظیمی را انتخاب نمایم؟
همان‌طور که گفتیم، قطره‌چکان‌های تنظیمی نسبت به قطره‌چکان‌های خود تنظیم (جبران کننده فشار) دارای ساختار ساده‌تری است. در این نوع قطره‌چکان شما می‌توانید دبی خروجی را دستی، با استفاده از پیچی که روی آنهاست تنظیم نمایید. با توجه به توانایی تنظیم دبی خروجی در این قطره‌چکان‌ها، زمانی که برای درختان و گیاهان مختلف، نیازهای آبی متفاوتی مورد نیاز باشد می‌توان از این قطره‌چکان‌ها استفاده نمود. قیمت مناسب این محصول، از دیگر مزایای این قطره‌چکان است. فراموش نکنید هر زمان که خواستید می‌توانید دریپرهای آنلاین را جایگزین کنید و سیستم آبیاری خود را با تعویض دریپرهای قدیمی بهبود ببخشید.
نکته مهم! با توجه به تنظیم دستی قطره‌چکان‌های پیچی، اگر زمین یا باغ مورد نظرتان بزرگ است و تعداد زیادی قطره‌چکان دارید، ممکن است تنظیم دستی تک تک قطره چکان‌ها، امری طاقت فرسا باشد، بنابراین بهتر است از قطره‌چکان‌های جبران کننده فشار استفاده نمایید.
توجه!! فراموش نکنید قبل از انتخاب نهایی قطره‌چکان‌ها و اجرای سیستم آبیاری، حتماً با مشاوران آبیاری که در این زمینه تجربه دارند مشورت نمایید.
قطره چکان ایرانی یا خارجی؟
قطره چکان یکی از حساس‌ترین و دقیق‌ترین تجهیزات آبیاری قطره ای است. با توجه به اهمیت قطره‌چکان‌ها در یک سیستم آبیاری قطره‌ای، کیفیت قطره‌چکان‌ها اهمیت بالایی در کارکرد بهتر سیستم آبیاری شما پیدا می‌کند.
دریپرهای نتافیم، یورودریپ و آنتلکو جز بهترین برندهای معتبر خارجی است که در بازار ایران نیز وجود دارند، اما متاسفانه در سال‌های اخیر با توجه به قیمت بالای این قطره‌چکان‌ها و همچنین وجود نمونه‌های تقلبی برای این برندهای مطرح، ممکن است هزینه زیادی نمایید، ولی به خاطر عدم وجود کیفیت مناسب در قطره‌چکان‌ها، از نتیجه کار راضی نباشید.
لذا اگر به دنبال اطمینان خاطر از کیفیت قطره‌چکان مورد نیازتان هستید، ما قطره چکانهای ویسپار را پیشنهاد می‌کنیم. شرکت دانش بنیان پایا بسپار آریا، با تولید و تامین انواع مختلف قطره‌چکان‌ها و بومی‌سازی این محصول با برند تجاری ویسپار، گام بزرگی در خودکفایی صنعت آبیاری کشور برداشته است. قطره چکانهای ویسپار مطابق با استاندارد روز دنیا تولید می‌گردد و دارای استاندارد ملی ایران و تاییدیه وزارت جهاد کشاورزی نیز می‌باشد. استفاده از قطره چکانهای ویسپار با داشتن قیمت مناسب، کیفیت بالا و یکنواختی آبدهی باعث آرامش خاطر مصرف کننده می‌باشد.
انواع قطره چکانهای ویسپار
قطره چکانهای ویسپار در سه نوع قطره چکان خودتنظیم شونده پرسی، خود تنظیم باز شونده و قطره‌چکان تنظیمی تولید و به بازار عرضه می‌شوند.
قطره‌چکان خود تنظیم شونده پرسی (دبی ثابت)
- دارای دبی 4 و 8 لیتر بر ساعت
- دارای دیافراگم سیلیکونی مقاوم در برابر خوردگی و تغییرات آب و هوایی
- جبــران کننــدگی فشــار، ایـده آل بــرای استفــاده در لوله‌هایی با مسیر طولانی
- مقاوم در برابر اشعه ماورا بنفش خورشید
- قابل اتصال بر روی خط
- مقاوم نسبت به مواد شیمیایی و کوددهی
- ایده‌آل برای زمین‌های کشاورزی شیب دار
- فیلتراسیون مورد نیاز 120 مش
- دامنه فشار کاری 0.5 تا 4 بار
قطره چکان PC پرسی ویسپار
قطره چکان خودتنظیم باز شونده (دبی ثابت)
- دارای دبی 4 و 8 لیتر بر ساعت
- قابلیت بازشوندگی و بازرسی دوره‌ای (حتی در حین کار)
- دارای دیافراگم سیلیکونی مقاوم در برابر خوردگی و تغییرات آب و هوایی
- جبــران کننــدگی فشــار، ایـده آل بــرای استفــاده در لوله‌های با مسیرطولانی
- مقاوم در برابر اشعه ماورا بنفش خورشید
- دارای مکانیزم خودشویندگی حتی در آب‌هایی با سختی بالا
- قابل اتصال بر روی خط
- مقاوم در مواد شیمیایی و کوددهی
- ایده آل برای زمین های کشاورزی شیب دار
- فیلتراسیون مورد نیاز 120 مش
- دامنه فشار کاری 0.5 تا 4 بار
قطره چکان دبی ثابت باز شونده ویسپار
قطره‌چکان تنظیمی (6 نازله)
- دارایAnti UV و مقاوم به نور آفتاب
- مقاوم در مواد شیمیایی و کوددهی
- آبدهی قابل تنظیم از 0 تا 200 لیتر در ساعت
- قابل استفاده در فشار 0.5 تا 4 بار
- قابل اتصال بر روی خط
- فیلتراسیون مورد نیاز120 مش
- قیمت مناسب
قطره‌چکان تنظیمی ویسپار
سه راهی قطره چکان‌دار
یکی دیگر از محصـولات گروه تجهیزات آبیاری قطره ای، سه راهی قطره‌چکان دار است. زمانی که نیاز است تا دو لوله 16 میلی‌متری را به هم متصل کرده و یک قطره چکان در بین آنها قرار گیرد می‌توان از این محصول استفاده کرد. ویدیو نحوه نصب سه راهی قطره چکان دار، طریقه اتصال این محصول را به خوبی به شما آموزش می‌دهد.
یک پاسخ
سلام . آیا قطره چکانهای خود تنظیم با دامنه فشار پایین تری هم در دسترس هست مثلا ۰/۲ تا ۲ بار . برای مزارع کوچک که از تانکر ثابت با ارتفاع ۳ متر استفاده میکنن.ممنون از پاسخ تون