سیستم ابیاری قطره ای در حال حاضر بالاترین عملکرد را در بین سایر روش‌های آبیاری، جهت آبیاری محصولات کشاورزی دارد. در کنار مزایای مختلف این روش و راندمان بالای آن، مشکلاتی وجود دارد که سبب ایجاد اختلال در سیستم قطره ای شده و کشاورزان و باغداران را درگیر می‌کند.
در این مقاله به بررسی مشکلات سیستم آبیاری قطره ای و روش‌های رفع آن خواهیم پرداخت.
مشکلات رایج سیستم آبیاری قطره ای
مشکل 1: مسدود شدن قطره‌چکان و لوله‌های قطره ای
یکی از رایج‌ترین مشکلاتی که کشاورزان حین استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای با آن روبه‌رو می‌شوند، گرفتگی و مسدود شدن قطره‌چکان‌ها، نوار تیپ و خطوط آبیاری قطره‌ای است. گرفتگی سیستم قطره ای دلایل مختلفی دارد. در برخی موارد، به خصوص پس از تعمیر شبکه آبرسانی ممکن است ماسه وارد سیستم شده و سبب ایجاد انسداد گردد. این مشکل معمولاً در انتهای خط اتفاق می‌افتد. گاهی نبود سیستم فیلتراسیون مناسب موجب ورود ناخالصی‌ها به شبکه آبیاری می‌گردد. تمامی این موارد می‌تواند سیستم آبیاری قطره ای را با اشکال رو به رو کند.
راه‌حل‌ها:
1- ابتدا لازم است سیستم فیلتراسیون مناسبی برای سیستم آبیاری قطره ای در نظر گرفته شود. بسته به کیفیت آب مصرفی، نوع فیلترهای آبیاری متفاوت خواهد بود.
2- فیلترهای موجود در شبکه فیلتراسیون باید در طول زمان بررسی و تمیز شوند. برای شستشوی فیلتر توری ابتدا باید شیر ورودی جریان به سمت صافی را بسته و شیر تخلیه را باز شود تا آب درون فیلتر به طور کامل خالی گردد. سپس توری را خارج کرده و به کمک فشار آب و یک برس، الودگی‌ها را از سطح توری پاک نمایید. این کار باید به طور منظم انجام شده تا از انسداد فیلترها جلوگیری شود.
3- آب آبیاری نیز می‌تواند با تزریق مداوم اسید سولفوریک یا کلر تصفیه شود. بهتر است از این روش برای محدود کردن رشد جلبک در منابع آب استفاده نمود.
مشکل2: وجود نشتی در بخش‌های مختلف سیستم قطره ای
نشتی از انتهای لوله‌های قطره‌ای، قطره چکان‌های شکسته و… دلیل اصلی هدر رفت آب در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای هستند. نشتی می‌تواند در حین نصب اتصالات، بر اساس حمله جوندگان به نوارهای تیپ یا لی‌فلت‌ها و یا به دلیل فرسودگی و استهلاک سیستم قطره‌ای رخ دهد.
راه حل‌ها:
روش‌های مختلفی برای رفع نشتی در سیستم‌های آبیاری قطره ای وجود دارد. روش تعمیر لوله‌های لی‌فلت در این ویدیو آموزش داده شده است. در صورت ایجاد سوراخ در نوارهای تیپ این بخش باید تعویض گردد.
لازم به ذکر است که سیستم‌های هوشمند آبیاری در حال حاضر امکان تشخیص نشتی در هر نقطه از سیستم آبیاری را داشته و از هدر رفت آب جلوگیری می‌نمایند.
مشکل3: فشار متغیر سیستم آبیاری
تغییرات فشار در سیستم آبیاری، منجر به عدم استفاده یکنواخت آب و مواد مغذی در مزرعه می‌شود. در صورت کم بودن فشار آب، آب کافی به ریشه گیاه نرسیده و رشد مناسب آن را مختل می‌کند. از طرفی فشار بالا نیز می‌تواند سبب استهلاک تجهیزات آبیاری گردد.
راه حل‌ها:
لازم است تا فشار آب سیستم به طور منظم بررسی شود. برای این‌کار می‌توان از گیج تنظیم فشار استفاده نمود. نکته حائز اهمیت آن است که گیج تنظیم فشار باید در محلی نصب شود که به دلیل تفاوت ارتفاع با سیستم، عدد متفاوتی را نمایش ندهد. با این ارزیابی می‌توان میزان فشار و جریان ورودی سیستم را کنترل کرده و بر عملکرد صحیح سیستم آبیاری نظارت داشت.
مشکل 4: خرابی و شکستگی تجهیزات
سیستم‌های آبیاری بسته به نوع و تجهیزات مورد استفاده در آنها، طول عمر متفاوتی دارند. اما آنچه که در اکثر سیستم‌های استاندارد انتظار می‌رود طول عمری حدود 5 تا 10 سال است. با این وجود در طول زمان امکان هرگونه خرابی، شکستگی و نشتی اتصالات و تجهیزات آبیاری وجود دارد که لازم است نسبت به رفع مشکل آنها اقدام نمود. برای مثال ممکن است نوارهای تیپ استفاده شده در سیستم آبیاری قطره‌ای دچار پارگی و نشتی شده و یا شیرآلات دچار خرابی و یا شکستگی گردند.
راه حل‌ها:
برای این منظور باید تجهیزات سیستم آبیاری به طور مداوم چک کرده و لوله‌ها، اتصالات و شیرآلاتی که دچار شکستگی یا آسیب شده‌اند را تعویض کرد. هنگامی که به دلیل ترک و شکستگی قطره‌چکان‌ها عملکرد آنها با مشکل مواجه شد نسبت به تعویض آنها اقدام نمود.
مشکل 5: نفوذ ریشه گیاهان در قطره‌چکان‌ها
نفوذ ریشه نیز یکی از رایج ترین مشکلات در سیستم‌های آبیاری قطره ای است. نفوذ ریشه می تواند منجر به مسدود شدن سیستم و توزیع ناکارآمد آب به سیستم ریشه گردد. این مشکل اغلب در سیستم‌های آبیاری زیر سطحی دیده می‌شود و علاوه بر توزیع نامناسب آب، سبب افزایش هزینه ها می‌گردد.
راه حل‌ها:
برای حل این مشکل باید ریشه گیاهان را از خطوط آبیاری قطره ای زیر سطحی دور نگه داشت.
مشکل6: توزیع نامناسب آب
از دیگر مشکلات رایج در سیستم‌های آبیاری قطره ای می‌توان به توزیع ضعیف و نامتناسب آب اشاره کرد. این مشکل اغلب به دلیل توپوگرافی ناهموار و مشکل در پمپاژ آب ایجاد می شود.
راه حل‌ها:
1- در زمین‌های ناهموار و مناطقی که شیب متغیری دارند می‌توان از قطره‌چکان‌های PC یا تنظیم کننده فشار استفاده نمود. در این قطره چکان‌ها تغییرات فشار با استفاده از دیافراگم سیلیکونی کنترل می‌شود که یکنواختی آبیاری را در زمین‌های ناهموار به همراه دارد.
2- یکی دیگر از راه‌حل‌های این مشل استفاده از سیستم پمپاژ و پمپ مناسب در مزرعه است تا بتواند با توجه به ابعاد زمین، حجم آب مورد نیزا آن را تامین کند.
3- پیشنهاد می‌شود در صورتی که فصد استفاده از آبیاری قطره ای دارید از زمین‌هایی با توپوگرافی ناهموار اجتناب کنید.
مشکل 7: آسیب ناشی از جوندگان
انواع مختلفی از حیوانات نظیر موش‌ها وجود دارند که می توانند با حفر زمین باعث آسیب به سطوح جانبی لوله‌های پلی اتیلن مدفون شوند.. هنگامی که این حیوانات به تعداد زیاد حضور داشته باشند، می توانند با ایجاد سوراخ در خطوط جانبی، آسیب زیادی به سیستم های آبیاری قطره ای وارد کنند.
راه حل‌ها:
استفاده از مواد دافع برای دور نگه داشتن حیوانات و طعمه گذاری یا به دام انداختن آنها از اقدامات کنترلی احتمالی است. موش ها معمولاً هرگز از سطح مرطوب عبور نمی کنند. مرطوب نگه داشتن سیستم یک راه حل ممکن برای کنترل آن است.در سیستم‌های آبیاری طیر سطحی می‌توان از خطر آسیب جوندگان در امان بود.
مشکل 8: پاشیدن به جای چکه کردن
از دیگر مشکلات سیستم‌های آبیاری قطره‌ای پاشیدن آب از قطره‌چکان‌ها به جای چکه کردن است. این مشکل اغلب به دو دلیل رخ می‌دهد: 1) شکستگی و خرابی قطره‌چکان‌ها 2) فشار آب نامناسب سیستم آبیاری.
راه حل‌ها:
1- در ابتدا باید قطره‌چکان و دریپرها را بررسی کرده و در صورت بروز شکستگی و آسیب آنها را تعویض نمایید. توجه داشته باشید که از نکات بسیار مهم در خرید قطره‌جکان توجه به کیفیت و مواد اولیه مورد استفاده در ساخت محصول است. پیسنهاد می‌شود تجهیزات آبیاری قطره‌ای را از برندها و فروشندگان معتبر تهیه نمایید. چرا که در غیر این صورت علاوه بر هدر رفت آب و اختلال در سیستم آّبیاری، منجر به افزایش هزینه‌ها خواهد شد.
2- فشار آب سیستم باید متناسب با شبکه آبیاری طراحی شده باشد. باید توجه داشت که فشار آب را به میزان توصیه شده برای سیستم تنظیم کرد. اگر فشار خیلی زیاد باشد، نصب یک تنظیم کننده فشار ضروری است.
با تشخیص چنین مشکلاتی در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای می‌توان با کمک راه‌حل‌های ارائه شده، از هدر رفت آب جلوگیری کرده و مانع از افزایش هزینه‌ها شد.
